Depresja maskowana jest klinicznym wariantem depresji cechującym się podstępnym, trudnym do diagnozy przebiegiem.

Podstawową trudnością diagnostyczną jest fakt, iż kluczowe objawy kliniczne depresji –  obniżenie nastroju i napędu psychomotorycznego, anhedonia i spadek aktywności są w takowej sytuacji  nieobecne lub bardzo słabo zauważalne.

Na pierwszy plan wysuwają się tak zwane maski depresyjne – objawy niejako symulujące inne schorzenia i sugerujące inne rozpoznania kliniczne.

Do najczęstszych masek depresyjnych należą:

• • Bezsenność lub zasadnicze pogorszenie jakości snu (bez obniżenia nastroju). Należy pamiętać, iż problemy z snem są bazowym objawem depresji – niejako patognomicznym dla tego schorzenia. Tu jednak obserwujemy sytuację, w której bezsenność jest jedynym objawem – nie obserwujemy np. obniżenia nastroju.

• • Przewlekłe zespoły bólowe: najczęściej przewlekłe bóle głowy i mięśni, bóle stawowe, nieco rzadziej bóle w klatce piersiowej; kluczowa jest tutaj diagnostyka różnicowa, np. z fibromialgią

• • Parestezje, przeczulice i nerwobóle o różnym nasileniu, często zmiennym umiejscowieniu (np. początkowo bóle w obrębie twarzy, potem przeczulica w tym samym miejscu z drętwieniem języka, itd.)

• • Dolegliwości ze strony układu pokarmowego: biegunki, zaparcia, zgaga, refluks, nudności, niepotwierdzona badaniami klinicznymi nietolerancja pokarmowa, w odróżnieniu do colitis spastica objawy mają charakter okresowy i nawracający, ale nie związanym z przeciążeniem stresem lub błędami dietetycznymi

• • Zaburzenia seksualne: spadek lub obniżenie libido, nieco rzadziej impotencja i pochwica, czasami przedwczesny wytrysk – często z współistniejącą wzmożoną drażliwością i niepokojem

• • Objawy typowo nerwicowe: lęk paniczny, objawy somatyzacyjne o zróżnicowanym nasileniu, objawy anankastyczne (podobnie jak w zespole natręctw – myśli przymusowe i kompulsywne działania) – raczej okresowe i nie związane z jakimś zdefiniowanym konfliktem popędowym

• • Objawy zbliżone do anorektycznych – drastyczny spadek łaknienia, utrata wagi, wstręt do niektórych pokarmów na przemian z okresami w pełni prawidłowego odżywiania się. Nieco rzadziej okresowo występujące objawy bulimiczne o miernym nasileniu

• • Okresowe nadużywanie alkoholu i innych środków psychoaktywnych, picie szkodliwe nie związane z raczej nieadekwatnym trybem życia a okresowo pojawiającymi się pogorszonymi stanami emocjonalnymi

Charakterystycznym jest to, że objawy zazwyczaj nie występują przez cały czas, pojawiają się okresowo lub mają okresowo różne nasilenie. Koreluje to z okresowością (fazowością) pojawiania się objawów depresyjnych. Prawidłowe zdiagnozowanie depresji maskowanej jest jednak bardzo trudne i dlatego pacjenci rozpoczynają właściwą terapię po wielu latach bezskutecznego leczenia u innych niż psychiatrzy lekarzy.

Diagnoza depresji maskowanej powinna być prowadzona przez doświadczonego lekarza, specjalistę psychiatrii – wymaga ona oceny stanu psychicznego uzyskanego w przebiegu badania lekarskiego oraz wnikliwej oceny czym są zgłaszane przez pacjenta skargi. W sytuacji niezbędnej konieczności pacjenci mogą być kierowani na pogłębione badania diagnostyczne lub konsultowani przez lekarzy innych specjalności.

Badania psychologiczne, w tym badania testowe (skala depresji Becka, skala depresji Hamiltona), mają jedynie znaczenie wspomagające, pozwalające doprecyzować skalę nasilenia objawów depresyjnych. Należy jednak pamiętać, że w depresji maskowanej wyniki testów depresyjnych mogą być fałszywie ujemne (czyli nie potwierdzać depresji)

Leczenie depresji maskowanej wymaga zazwyczaj standardowej interwencji farmakoterapeutycznej, wspartej psychoterapią średniookresową.

Leki przeciwdepresyjne są bardzo skuteczne w pierwszym okresie leczenia, przynosząc stosunkowo szybką poprawę samopoczucia pacjenta. Musimy jednak pamiętać o konieczności kontynuowania farmakoterapii – tło zaburzeń jest bowiem uwarunkowane biologicznie.

Psychoterapia wdrożona w przebiegu leczenia depresji maskowanej musi uwzględniać mieszane, biologiczne i psychologiczne źródła tego schorzenia. Wybór dalszej formy psychoterapii należy do prowadzącego lekarza – musi on ocenić czy pacjent powinien podjąć psychoterapię wglądową (psychodynamiczną) czy wystarczają będzie krótsza, skoncentrowana na pracy objawowej psychoterapia poznawczo-behawioralna.