Dystymia

Dystymia jest schorzeniem charakteryzującym się przewlekłym przebiegiem oraz dużym poziomem dyskomfortu odczuwanego przez chorego pomimo relatywnie stosunkowo umiarkowanego nasilenia objawów klinicznych.

Pomimo tego, że dystymia należy do stosunkowo często występujących zaburzeń emocjonalnych jest ona rzadko rozpoznawana i często bagatelizowana przez otoczenie chorych.

Pozycja etiologiczna dystymii jest nie do końca oczywista – przez wiele lat zbliżony do niej opis kliniczny miały też inne zaburzenia emocjonalne: depresja nerwicowa, przewlekła depresja z lękiem czy też depresyjne zaburzenie osobowości. Jak widać wśród badaczy długo nie było jednoznaczności czy tak naprawdę jest dystymia: depresyjnym wymiarem osobowości, specyficzną formą nerwicy czy też nietypową objawowo depresją kliniczną.  Obecnie uważa się jednak, iż przyczyną dystymii są głównie uwarunkowania konstytucjonalne (czyli zaburzenia w układzie neuroprzekaźników) – co oznacza, że należy ona do spektrum zaburzeń afektywnych.

Dystymia jest też często kliniczną reprezentacją niektórych zaburzeń osobowości, zwłaszcza tych których istotą jest masywna neurotyczność. Szczególnie często ujawnia się u pacjentów z cechami osobowości unikającej, osobowości schizoidalnej oraz osobowości anankastycznej. 

Dostrzegamy też znaczący wpływ przeciążających bodźców środowiskowych (zwłaszcza relacyjnych i zawodowych) jako czynnika inicjującego i wzmacniającego intensywność objawów dystymicznych. Kluczowym wydaje się też sytuacja doświadczenia przez pacjenta przewlekłego dystresu związanego z deficytami interpersonalnymi. Samotność i brak oparcia społecznego jest zawsze niekorzystnym prognostykiem przebiegu depresji.  

Co ważne obraz kliniczny dystymii różni się znacząco od przebiegu typowego epizodu depresyjnego. W obrazie klinicznym często widoczna jest przewaga objawów lękowych nad depresyjnymi, dominujące zaś są skargi na uczucie znużenia, apatii, braku zdolności do odczuwania jakiejkolwiek przyjemności  (czyli anhedonia). Chorujący na dystymię mają poczucie małego sensu angażowania się w  jakiejkolwiek aktywności życiowe, skarżą się na trudność w podejmowaniu nawet mało znaczących decyzji, utratę pewności siebie. Czują się mało wartościowi, mają niską samoocenę, unikają kontaktów z ludźmi, izolują. Czasami skarżą się też na pogorszenie jakości snu, spadek łaknienia, deficyty uwagi i koncentracji. Pacjenci ci przeżywani są przez najbliższe otoczenia jako nie umiejący cieszyć się życiem, niezdolni do radości, wiecznie niezadowoleni, spięci, gderający, narzekający na życie.

Znamiennym jest, że w przebiegu dystymii stosunkowo słabo wyrażona nawrotowość objawów – co jest charakterystyczne dla zaburzeń depresyjnych nawracających. Dystymia charakteryzuje się przebiegiem ciągłym (stałe uczucie dyskomfortu) lub też nieznacznymi wahaniami samopoczucia (okresy nieco lepszego i nieco gorszego funkcjonowania).

Wszystko to sprawia, że dystymia jest szczególnie trudna do zdiagnozowania, często latami pozostaje nie leczona, jednocześnie będąc źródłem znacznego dyskomfortu dla chorującego. Jest to o tyle istotne, że dystymia należy do najczęstszych zaburzeń psychicznych – szacuje się, że od 2% do 5% populacji cierpi z powodu tej choroby.

Leczenie dystymii wymaga podjęcia skoordynowanej terapii łączącej w sobie oddziaływania farmakologiczne, psychoterapeutyczne i wspierające. Trudnym aspektem w  terapii dystymii jest jej swoiste „rozmycie objawów”, brak jednoznacznie zdefiniowanego obszaru konfliktu wewnątrzpsychicznego czy intensywnie oddziałowujących niekorzystnych czynników środowiskowych. To raczej choroba, którą może traktować jako swoistą objawową reprezentację deficytów – tych czysto biologicznych (konstytucjonalnie uwarunkowana anhedonia?), psychologicznych (niewystarczająca zaspokająca potrzeby emocjonalne pacjenta relacja rodzicielska) czy aktualnych, środowiskowych (stale doświadczony dystres, brak oparcia społecznego, intymności w relacjach).

Leczenie dystymii jest więc sztuką powolnego dawania – stabilności emocjonalnej (dzięki umiejętnie dobranym lekom) oraz zrozumienia, oparcia, poczucia radzenia sobie (dzięki psychoterapii).    

Pracujący w Poradni HarmonyMed specjaliści psychiatrzy prowadzą wnikliwą diagnozę i leczenie farmakologiczne (objawowe) dystymii.

Należy jednak pamiętać, iż najważniejszą metodą leczenia w wypadku tego schorzenia jest psychoterapia – zarówno psychodynamiczna jak i poznawczo-behawioralna. Daje ona perspektywę znaczącej i trwałej poprawy samopoczucia pacjentów lub nawet trwałego wyleczenia.

W Poradni HarmonyMed mamy wypracowany całościowy, zintegrowany model leczenia mieszanych zaburzeń lękowych i depresyjnych. Więcej o nim przeczytasz tutaj.