Zaburzenia afektywne uwarunkowane czynnikami endogennymi

Zespoły depresyjne uwarunkowane czynnikami endogennymi tworzą grupę zaburzeń, których etiologia związana jest głównie z czynnikami konstytucjonalnymi.

Mówimy tu o uwarunkowaniach biologicznych – predyspozycji genetycznej do zachorowania na depresję mającej wpływ na dysfunkcje w układzie neuroprzekaźników w mózgu chorującego. Nie bez znaczenia są tu jednak również czynniki środowiskowe, głównie związane z poważnymi wczesnodziecięcymi urazami psychicznymi mogącymi w sposób trwały wpływać na późniejszą aktywność mózgową (np. potwierdzone zostały obserwacje Freuda mówiące o znaczeniu utraty jednego z rodziców w wczesnym dzieciństwie jako znaczącego predykatora depresji w wieku dorosłym). Wśród innych czynników mogących wpływać na zwiększenie prawdopodobieństwa zachorowania na depresję endogenną wymienia się infekcje wirusowe (o poronnym przebiegu) w okresie płodowym i wczesnodziecięcym, czynniki autoimmunologiczne, zaburzenia endokrynologiczne.

Do najczęstszych postaci depresji endogennej należy zaburzenie depresyjne nawracające (zwane też chorobą afektywną jednobiegunową). Cechuje się ono powtarzającymi się okresami obniżonego nastroju, zazwyczaj o nasileniu umiarkowanym lub ciężkim, ujawniających się bez istotnego czynnika reaktywnego. Odmianą tej postaci jest tzw. depresja sezonowa, w której obniżenie nastroju jest wyraźnie skorelowane z porą roku, zazwyczaj okresem jesienno-zimowym, nieco rzadziej z okresem wczesnowiosennym. W tej postaci epizody depresyjne przebiegają często z wyraźnym spowolnieniem psychoruchowym, nadmierną sennością (hipersomnią) i wzrostem łaknienia.

Kolejna postacią depresji endogennej jest zaburzenie afektywne dwubiegunowe (zwane też chorobą afektywną dwubiegunową) polegające na naprzemiennym występowaniu u pacjenta epizodów obniżonego nastroju (depresji) i podwyższonego nastroju (mani lub hipomanii). W tej postaci przebieg faz depresyjnych jest zazwyczaj ciężki, z znacznym spowolnieniem psychoruchowym, apatią, czasami też nadmierną sennością i wzrostem łaknienia.

Fazy maniakalne przebiegają wraz z podwyższonym (euforycznym) bądź drażliwym nastrojem, wzmożonym napędem psychomotorycznym, trudnościami w koncentracji uwagi, gonitwą myśli, bezsennością i odhamowaniem seksualnym. Szczególnie niekorzystną w przebiegu jest choroba afektywna dwubiegunowa typu rapid cycling, przebiegająca z bardzo szybkimi zmianami faz depresyjnych i maniakalnych.