Krótkoterminowa terapia dystresu & Zintegrowane techniki relaksacyji i reframingu poznawczego.
Krótkoterminowa Terapia Dystresu jest zintegrowaną techniką postępowania terapeutycznego i profilaktycznego skoncentrowaną na ograniczeniu niekorzystnych zdrowotnie następstw przewlekłego dystresu.
Przewlekle doświadczany stres o umiarkowanym lub silnym natężeniu wraz z towarzyszącą mu psychosomatyczną reakcją dystresową organizmu może źródłem poważnych problemów zdrowotnych.
W wymiarze emocjonalnym dystres reflektowany przez pacjenta jako stan wzmożonego napięcia psychofizycznego z współistniejącymi przykrymi stanami afektywnymi – drażliwością, lękiem, wzmożonym niepokojem, chwiejnością nastroju, smutkiem, brakiem energii, znużeniem.
W wymiarze fizykalnym, biologicznym dystres jest jedną z kluczowych przyczyn przeciążenia psychosomatycznego wraz z towarzyszącym mu wzmożonym ryzykiem zachorowania na choroby psychosomatyczne.
Krótkoterminowa Terapia Dystresu wypracowana przez członków zespołu terapeutycznego Poradni HarmonyMed opiera się wieloletnich doświadczeniach klinicznych potwierdzających skuteczność technik relaksacyjnych i poznawczo-behawioralnych w przeciwdziałaniu negatywnym zdrowotnie skutkom dystresu.
Celem Krótkoterminowej Dystresu jest wyuczenie adekwatnych sposób radzenia sobie zarówno z silnym jak i przewlekłym stresem.
W pierwszym etapie programu terapeutycznego pacjent uczy się właściwie identyfikować sygnały z ciała i psychiki wskazujące na konieczność włączenia procedur antydystresowych w określonym kontekście środowiskowym.
Początkowo koncentrujemy się na pogłębionej diagnozie objawowej, swoistym skriningu psychosomatycznym – wyuczeniu pacjenta rozumienia sygnałów cielesnych i umysłowych oraz ich właściwej interpretacji. Analizujemy jak odczuwana jest sytuacja dystresowa w kontekście autodoświadczenia pacjenta –sygnałów płynących z eksteroreceptorów i interoreceptorów współistniejących z określonymi stanami afektywnymi, refleksjami poznawczymi i subiektywnie doświadczanymi stanami ego. Korzystamy z technik wizualizacyjnych pozwalających w bezpiecznych warunkach gabinetu terapeutycznego odtworzyć doświadczone przez pacjenta sytuacje stresorodne.
Uczymy następnie pacjentów jak już w pełni świadomie identyfikować sytuacje (miejsca, zdarzenia, relacje) mogące być źródłem silnego / przewlekłego stresu po to by móc później modelować ich poznawczą ocenę (i poprzez to zmniejszać ich niekorzystne, stresorodne oddziaływania).
Pierwszy etap Krótkoterminowej Terapii Dystresu to zazwyczaj trzy sesje terapeutyczne. W sytuacji niezbędnej np. trudności pacjenta w reflektowaniu czy wizualizowaniu reakcji dystresowych czy też bardzo dużego nasilenia objawów niezbędnym będzie nieco dłuższy okres pogłębionej diagnozy objawowej.
Kluczowym elementem drugiego etapu programu terapeutycznego KTD jest poznanie, doświadczenie i nauczenia się przez pacjenta efektywnych technik radzenia sobie z ostrym i przewlekłym stresem oraz jego następstwami. Stosowane techniki skoncentrowane są na pracy z ciałem (techniki relaksacyjne, techniki ćwiczeniowe) lub na modyfikacji procesów umysłowych (reframing poznawczy, techniki wizualizacyjno-poznawcze, techniki modyfikacji poznawczej, stres check). Staramy się integrować oba te obszary oddziaływań terapeutycznych tak aby wzmocnić ich efektywność w wygaszaniu reakcji dystresowej.
Techniki relaksacyjne są dostosowywane do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz jego preferencji co do sposobów relaksacji (np. ilości dostępnego czasu, miejsca gdzie może być prowadzona relaksacja). Techniki relaksacyjne wybierane są po określeniu w jaki sposób organizm pacjenta reaguje na przeciążenie stresem – ważnym jest zbadania czy dominuje mięśniowo-bólowa reakcja na stres czy przeważają reakcje somatyzacyjne. Pozwala nam to na wybór ergotropicznych lub trofotropicznych metod czynnej relaksacji – zindywidualizowanie ich pod kątem dominujących objawów dystresu u pacjenta (np. ich umiejscowienia – napięcie odczuwane w mięśniach + złość, ucisk w klatce, zatykanie, duszność + wzmożony niepokój i lęk, ciężkość głowy, ból karku i głowy + stałe podenerwowanie i irytacja, inne konstelacje objawowe).
Krótkoterminowa Terapia Dystresu pozwala pacjentowi poczuć się lepiej już podczas samych zajęć – doświadczenie czynnej relaksacji powoduje redukuję napięcia psycho-somatycznego i w następstwie zmniejsza natężenie objawów psychosomatycznych.
Niezwykle ważnym elementem Krótkoterminowej Terapii Dystresu jest jej interaktywność – czynne zaangażowanie pacjenta w proces leczenia. Uczymy pacjenta jak efektywnie wdrażać techniki relaksacyjne w sytuacjach przeciążenia emocjonalnego i samodzielnie wygaszać reakcję dystresową.
Reframing poznawczy wsparty efektywnie prowadzonymi odziaływaniami relaksacyjnymi daje szansę na swoiste „uodpornienie” na czynniki stresorodne. Dzięki temu możemy łatwiej identyfikować źródła dystresu, nauczyć się ich unikać czy lepiej się przed nimi chronić, wreszcie inaczej (mniej destrukcyjnie) ich doświadczać. Samoświadomość przyczyn doświadczanego dystresu pozwala modyfikację wzorca poznawczego związanego z oceną czynników stresorodnych. Oznacza to możliwość przemodelowanie indywidulanego, emocjonalnego kontekstu znaczeniowego – być może samo źródło stresu nie zniknie, ale inaczej będzie je rozumieć, inną ważność będziemy mu przypisywać, nauczymy się je do pewnego stopnia ignorować. Tu również możemy korzystać z technik wizualizacyjnych pozwalających nam odtworzenie sytuacji dystresowej (z towarzyszącymi jej uwewnętrznionymi schematami poznawczymi) w warunkach gabinetu terapeutycznego.
Drugi etap Krótkoterminowej Terapii Dystresu to zazwyczaj od dziewięciu do dwunastu sesji terapeutycznych – zakładamy, że tyle sesji będzie wystarczające uzyskać pożądane efekty terapeutyczne.
Po pierwsze jednoznaczną poprawę samopoczucia pacjenta – zmniejszenie intensywności (lub pełne wygaszenie) reakcji dystresowej, ustąpienie niepożądanych objawów napięcia psychicznego (lęku, drażliwości, niepokoju) i choćby częściową stabilizację parametrów psychosomatycznych (np. poprawę jakości snu, lepszą kontrolą ciśnienia krwi, zmniejszenie dysfunkcji jelitowych).
Po drugie chcemy utrwalić pożądany wzorzec reaktywny u pacjenta – jego umiejętność radzenia sobie z stresem, zdolność do samouspokojenia się, nadawania innego znaczenia potencjalnie dezorganizującym bodźcom środowiskowym.
Kluczowym celem uczestnictwa w Krótkoterminowej Terapii Dystresu jest bowiem nie tylko uzyskanie doraźnej poprawy objawowej, ale też i wyuczenie naszych pacjentów umiejętności wygaszenia reakcji dystresowej w warunkach poza gabinetowych.